[Mendele] test12

Iosif Vaisman ivaisman at gmu.edu
Tue Aug 17 20:13:00 EDT 2004


un plutsem derher ikh, mayn orl smotsket dem ferdl epes zeyr freylekh,
dankt got un tseylemt zikh in der finster un ziftst, un a naye neshome
zetst er arayn in mir, un ikh derze fun dervaytn blishtshet aroys a
fayerl. dos fayerl bavayzt zikh, vert bald farshvundn un bavayzt zikh
nokhamol "a yishuv," trakht ikh mir, un dank un loyb got mitn gantsn
hartsn, un ruf mikh on tsu mayn orl:  "aponem, mir zenen shoyn, zok ikh,
oyf a shtikl derekh? es vayzt oys, zog ikh, az mir zenen bald in
shtetl?"-- -ehe!"-- makht tsu mir der orl mit'n friherikn kurtsn, shtiln
ton, shoyn on a shum kas, un es vilt zikh mir arumnemen im fun hintn
[224] un im gebn a kush in pleytse far der guter bsure, far zayn gutn
kurtsn shtiln "ehe," vos iz tayerer bay mir itster fun der shenster
kluger droshe.  "vi azoy ruft men dikh?"-- freg ikh im, un es vundert
mikh, farvos hob ikh im biz aher nit gefregt zayn nomen.  "mikita"--
entfert er mir kurts mit eyn vort vi zayn shteyger.  "mikita?"-- khazer
ikh iber nokh amol, un der nomen "mikita" bakumt bay mir a modnem khen.
"ehe!"-- entfert er mir deroyf, vi geveyntlekh, un es glust zikh mir
zeyer, az mikita zol mir nokh epes zogn, khotsh tsvey-dray verter vilt
zikh mir fun im horkhn, un mikita vert mitamol tayer bay mir in di oygn.
oykh dos ferdl zayns vert bay mir tayer, mole khen. un ikh makh mit im a
shmues vegn zayn ferdl; ikh zog im, az bay im iz a voyl ferdl. zeyr a
voyl ferdl! entfert mir mikita:  "ehe".  "un a shlitn iz bay dir,
mikita, zog ikh, oykh a voyler!"entfert er mir:  "ehe". un mer vil mayn
mikita keyn vort nisht zogn, khotsh brok im oyf tsen shtiklekh!  "host
faynt, zog ikh tsu im, redn, mikita-serdtse?"-- entfert er mir:  "ehe".
un ikh tselakh mikh, s'iz mir freylekh, gut un freylekh, glaykh vi ikh
hob do ayngenumen otshakov, oder gefunem an oytser, oder antdekt a
nayes, vos keyner hot derfun nit gevust, -- mit eynem vort, ikh bin
gliklekh-ibergliklekh! tomer veyst ir vos? es hot zikh mir gevolt
oyfhoybn dos kol un onhoybn zingen, vi ir zet mikh lebn! s'iz bay mir
fun tomid on aza teve, az es makht zikh amol, s'iz mir gut oyfn hartsn,
zing ikh. mayne zol lebn veyst shoyn mayn kharakter, fregt zi mikh:

"vos iz shoyn, noyekh? vifil host du fardint, vos du host zikh azoy
tsezungen?" bay di vayber kumt oys, nokh zeyer vaybershn seykhl, az
freylekh iz a mentsh nor [225] demolt, ven er fardint; andersh kon nor a
mentsh nit zayn oyfgeleygt. fun vanen nemt zikh dos, ashteyger, vos
undzere vayber zenen a sakh mer loet nokh gelt, vi mir, mansparshoynen?
dakht zikh, ver horevet oyfn gelt? mir, tsi zey? nor sha! mir dakht, ikh
bin shoyn vider farkrokhn keyn boyberik.

zenen mir, heyst dos, gekumen mit got|s hilf in shtetl arayn nokh
farfri. dos shtetl hot gehaltn nokh in rekhtn shlof, s'iz nokh geven
vayt tsu tog, keyn fayerl zet men nit in ergets. koym derzen a shtibl
mit a groysn toyer un mit a bezeml oyfn toyer -- a simen fun an
akhsanye, hobn mir zikh opgeshtelt, aropgekrokhn un genumen beyde, ikh
mit mikitan, klapn mit di kulakes in toyer arayn. geklapt-geklapt, koym
mit tsores, got hot geholfn, mir hobn derzen a fayerl in fenster; nokh
dem hobn mir derhert, emitser shliapet mit di fis un es lozt zikh hern a
kol fun yener zayt toyer:  ver iz?

"efnt, zog ikh, feter, vet ir fardinen oylem habe!"

"oylem habe? ver zayt ir?  "makht dos kol fun yener zayt un hoybt on
efenen dem shlos.

"efnt oyf, zok ikh, ikh hob gebrakht tsu firn aher a mes."

"a vos?"

"a mes!"

"vos heyst a mes?"

"a mes heyst a geshtorbener. a geshtorbene yidene hob ikh aher gebrakht
tsu firn fun a dorf, fun a kretshme.

un fun yener zayt toyer iz gevorn shtil. me hot nor gehert, vi es hot
zikh tsugemakht tsurik der shlos un [226] di fis hobn avekgeshlyapet
vayter, un oykh dos likht iz farloshn gevorn -- un gey shray khay
vekayem! hot dos mikh shoyn fardrosn, un ikh ruf mikh on tsu mayn orl,
er zol mir helfn klapn mit di kulakes in fenster arayn. un mir hobn zikh
genumen beyde klapn azoy geshmak, az dos fayerl hot zikh vider
ongetsundn un dos kol hot zikh vider gelozt hern fun yener zayt toyer:

"vos vilt ir hobn fun mayn lebn? vos far a pritshepe?"

"in gots viln," bet ikh zikh bay im vi bay a gazlen, "hot rakhmones, ikh
bin do mit a mes!"

"mit voser a mes?"

"dem kretshmer's vayb".

"voser kretshmer?"

"ikh hob fargesn vi er heyst, nor zi ruft men khave-mikhl bas khane
refoyl, meyn ikh khane-refoyl bas khave-mikhl. khane-khave-khane, meyn
ikh..."

"ir vet nit avekgeyn fun danen, shlimazl! ot gis ikh aykh op mit an emer
vaser!"




More information about the Mendele mailing list